Dankbaarheid is goed voor je gezondheid. Dat hebben tientallen onderzoeken uitgewezen. Belangrijk is dat je er een dagelijkse practice van maakt en het niet afhankelijk is van externe factoren. Want wist je dat we allemaal heel snel wennen aan genot? Na een positieve levensverandering keren we snel terug naar ons ‘oude’ level van geluk. Hedonistische adaptatie heet dat. Dankbaar zijn is dus niet vanzelfsprekend: je moet het actief oefenen. Hoe je dat doet en wat voor effecten dat op je gezondheid kan hebben, vertelt Juglen Zwaan van aHealthylife hieronder.
Hedonistische adaptatie: zó blijf je dankbaar voor je ‘oude’ level van geluk
Door regelmatig bewust stil te staan bij waar je allemaal dankbaar voor bent, kan je tevredenheid over je leven flink toenemen (1). Onderzoek van hoge kwaliteit toont dan ook aan dat mensen die dankbaar zijn veel minder vatbaar zijn voor een depressie (2). Lichaam en geest zijn volgens een onderzoek uit 2021 nauw met elkaar verbonden; zo kan het voelen van meer dankbaarheid de amygdala in de hersenen kalmeren (3). De amygdala is een amandelvormig gebied in de hersenen dat de noodklok kan luiden, waardoor we in de overlevingstand komen.
Ontstekingen
Opvallend is dat wanneer de activiteit van de amygdala vermindert, ontstekingsprocessen in ons lichaam afnemen. Eerder werd er ook al een duidelijke link vastgesteld tussen het ervaren van dankbaarheid en een afname van vele ontstekingsmarkers in het bloed (4, 5, 6). Het beoefenen van dankbaarheid wordt dan ook in verband gebracht met een lagere kans op hartproblemen (7). Dankbaar zijn wordt daarnaast in verband gebracht met een betere slaap, krachtiger immuunsysteem en een sterker cardiovasculair stelsel (8, 9, 10, 11).
Wat is dankbaarheid?
Het is misschien een vaag begrip, maar volgens onderzoekers zouden we dankbaarheid kunnen classificeren als een gevoel van waardering voor hetgeen wat belangrijk voor je is en betekenis heeft (12). Door ons bewust te worden van wat we allemaal hebben en welke rijkdom er al aanwezig is in ons leven, verschuift de aandacht van wat we missen naar wat we hebben (13). De nadruk komt dan niet langer op het negatieve te liggen, maar juist op het positieve. Volgens onderzoek hebben optimistische mensen een 24% grotere kans om gezond oud te worden, in vergelijking met pessimisten (14). Daarbij kan het regelmatig opzoeken van dankbaarheid je emotioneel veerkrachtiger en weerbaarder maken (15, 16, 17). Ook kan het stress en een burn-out tegengaan (18).
Hedonistische adaptatie
Een gezond mens heeft duizend wensen, een ziek mens slechts één. Het doel van dit Indiaanse spreekwoord is om je te laten beseffen dat gezondheid helemaal niet voor iedereen vanzelfsprekend is, en om daarmee de vele wensen en verlangens van gezonde mensen in perspectief te zetten. Wij mensen wennen ontzettend snel aan nieuwe omstandigheden. Zo zijn mensen die de loterij hebben gewonnen binnen 6 maanden alweer terug op hun oude geluksniveau (19). Opvallend is ook een oude studie waaruit blijkt dat zowel mensen die de loterij winnen als mensen die door een ongeluk een dwarslaesie krijgen, na verloop van tijd weer terugkeren richting het geluksgevoel van voor de gebeurtenis (20). De winnaars blijken in deze studie uiteindelijk amper gelukkiger, en de mensen met blijvende invaliditeit zijn maar een klein beetje ongelukkiger, in vergelijking met de controlegroep. De groep invaliden is naderhand zelfs gelukkiger met kleine dagelijkse pleziertjes dan de winnaars van een loterij.
Oud geluksniveau
Ook nieuwer onderzoek toont aan dat mensen die plots invalide worden, na de eerste klap toch weer langzaam richting hun oude geluksniveau kruipen (21). Dit verschijnsel komt in omgekeerde vorm ook voor bij getrouwde mensen: de zogenaamde honeymoonfase blijkt relatief kort, want in de meeste gevallen is na twee jaar alweer het oude geluksniveau teruggekeerd (22, 23, 24).
Wennen aan genot
Zowel bij positieve als negatieve levensgebeurtenissen, keert ons geluksgevoel na maanden of jaren meestal weer richting het beginpunt (25). Dit wennen aan een nieuwe situatie, waarbij het geluksniveau terugkeert naar het basisniveau, noemen we ook wel hedonistische adaptatie (26). Het is onze neiging om snel terug te keren naar een relatief stabiel geluksniveau, ondanks grote recente positieve of negatieve gebeurtenissen of veranderingen in het leven (27). Hedonistische adaptatie betekent letterlijk het ‘wennen aan genot’. Een passende analogie is het nemen van een warme douche: deze is aanvankelijk warm en ontspannend, maar je moet de douche steeds warmer zetten om het ontspannende effect te blijven ervaren. Veel mensen waarbij het verlangen naar een nieuwe auto, telefoon of baan is vervuld, wennen er heel snel aan, waardoor het nieuwtje er snel af is. Vaak zoeken mensen dan weer nieuwe wensen en doelen om zich op te richten, waarna de cyclus zich weer herhaalt. Er komt geen eind aan. Dit verschijnsel noemen we ook wel de hedonistische tredmolen (28).
Hoe kunnen we geluk vasthouden?
Een belangrijk antigif tegen hedonistische adaptatie is het regelmatig doen van dankbaarheidsoefeningen (29, 30). Door dit soort oefeningen te doen kan je negatieve houding veranderen in een positieve (31). Daarbij werkt de oefening ook zeer goed om romantische relaties te verbeteren (32). De onderzoekers noemen een dankbaarheidsoefening zelfs een ‘booster shot’ voor je relatie.
Dankbaarheid vergroten
Enkele manieren waarop je je dankbaarheid kan laten toenemen zijn:
1. Dankbaarheidsdagboek
schrijf dagelijks in een schriftje waar je allemaal dankbaar voor bent. Dit kunnen grote zaken in je leven zijn, maar ook kleine dagelijkse gebeurtenissen die je zijn overkomen. Om het toegankelijker te maken kan je dit ook in je telefoon doen.
2. Visueel moodboard
Voor mensen die visueel zijn ingesteld is dit ideaal. Deze manier houdt in dat je foto’s of knipsels van alles waar je dankbaar voor bent op een bord plakt. Dit bord kun je dan ergens in huis ophangen om je eraan te herinneren waar je allemaal dankbaar voor bent.
3. Dankbaarheidspot
Sschrijf positieve gebeurtenissen of zaken waar je dankbaar voor bent op een briefje en doe dit in een pot. Als je dan een keer neerslachtig of down bent, kun je de pot schudden, een briefje eruit halen en lezen. Dit helpt je om je het positieve te herinneren, wat je vrolijker kan maken.
4. Terugblikken
Blik ’s avonds als je net in bed ligt even terug op de dag en stel jezelf de vraag wat er allemaal goed is gegaan en waar je dankbaar voor bent. Dit is vaak meer dan je denkt! Je kunt deze oefening ook aan het einde van de week doen en terugblikken op de afgelopen week.
5. Delen van dankbaarheid
Met één of meerdere personen kun je om de beurt aan elkaar vertellen waar je dankbaar voor bent in het leven. Dit kan een korte zin zijn, maar je kunt het ook uitgebreid toelichten. Wat je fijn vindt. Het leuke is dat anderen je laten zien dat je voor meer dingen dankbaar kunt zijn dan je in eerste instantie denkt.’ Kijk voor meer info op ahealthylife.nl.
Meer lezen van Juglen op Holistik
1. Health junkie Juglen Zwaan over hoe (on)gevaarlijk zout nu eigenlijk is
2. Dit is waarom stilzitten zo ongezond is voor kinderen
3. Goedkoop gezond eten: health junkie Juglen Zwaan deelt zijn 15 beste low-budget tips
4. Wetenschap bewijst: met deze voeding top 10 houd je jouw huid mooi op latere leeftijd
5. Minerale olie: zó kan het een bedreiging vormen voor je gezondheid
