Hekserij als natuurreligie bestond al ver voordat het christendom op kwam in Europa. In deze voornamelijk door vrouwen bedreven natuurreligie draaide het om de natuur, de wijsheid van het lichaam en de relatie met het mystieke. De heksenvervolgingen waren dan ook eigenlijk vrouwenvervolgingen, waarbij kennis van de helende krachten van de natuur en intuïtieve gaven als een bedreiging werden gezien en verdacht werden gemaakt. Om stil te staan bij deze vreselijke tijd organiseert de Stichting Nationaal Heksenmonument, opgericht door schrijfster Susan Smit, theatermaker Manja Bedner, en schrijfster Bregje Hofstede, op zaterdag 3 juni om 12.00 een magische landelijke actie. De herdenking is een poging tot heling van het collectieve en intergenerationele trauma van heksenvervolging, zodat het heden en de toekomst er niet langer mee worden belast. Doe je mee?
Herdenk slachtoffers van de heksenvervolging met deze actie op zaterdag 3 juni
Op zaterdag 3 juni 2023 om 12.00 kun je op meer dan twintig plekken in Nederland waar vermeende ‘heksen’ zijn verbrand of geëxecuteerd witte bloemen leggen. Ter herdenking aan de onschuldige slachtoffers en om aandacht te vragen voor het oprichten van een nationaal heksenmonument. De namen van de slachtoffers op die plek zullen worden voorgelezen, samen met een herdenkingstekst van Susan Smit. Je kunt op 3 juni ook op je eigen manier bijdragen door iets op social media te posten met @nationaalheksenmonument en #nationaalheksenmonument erbij. Of je kunt doneren om een monument mogelijk te maken.
Wat was de heksenvervolging?
De heksenvervolging strekte zich in Europa uit van de vijftiende tot en met de achttiende eeuw. Recente schattingen van het aantal ter dood gebrachte ‘heksen’ lopen uiteen van vijftig- tot honderdduizend. Nog zonder de slachtoffers mee te rekenen die tijdens hun proces bezweken door marteling, verkrachting of de slechte omstandigheden waaronder ze gevangenzaten. Of zij die verdronken tijdens de waterproef. Ruim 85% van de veroordeelden was vrouw. De mannen die ook werden geëxecuteerd, waren in veel gevallen echtgenoot van, kind van, of anderszins verwant aan een al veroordeelde vrouw.
Wie waren deze ‘heksen’?
De vrouwen die als heks werden aangewezen waren vaak alleenstaand, ongetrouwd of weduwe. Ongehoorzaam aan echtgenoot, meneer pastoor of plaatselijke machthebber. Eigenzinniger of losbandiger dan de Kerk gezond achtte. In hun eigen onderhoud voorzienend en bemiddeld genoeg om de schade van een zogenaamd betoverde, gestorven koe te ‘vergoeden’ en zo een heksenproces te voorkomen, waar het vaak precies om te doen was. Of juist erg arm en afhankelijk van aalmoezen, en daarom gemakkelijke zondebokken voor noodweer, misoogsten en ziektes. Ze waren vroedvrouwen, genezeressen, vrouwen met kennis van planten, wortels, paddenstoelen en kruiden, die uiteindelijk zijn verdreven uit hun beroepen ten behoeve van de opkomende medische professie, waarin alleen plek voor mannen was. Ze waren gewezen minnaressen, verkrachte of bezwangerde vrouwen die uit de weg moesten worden geruimd. Ze waren buurvrouwen die geen blad voor de mond namen en een ruzie niet uit de weg gingen. Ze waren ‘lastige’ vrouwen.
Witte bloemen
Witte bloemen staan symbool voor zuiverheid, onschuld en het vrouwelijke aspect in ieder mens. De bloemen worden op 3 juni gelegd om alle onschuldige vrouwen, kinderen en mannen die door een heksenproces de dood hebben gevonden of schade hebben opgelopen te gedenken en te eren. In Oudewater, waar nooit heksen zijn geëxecuteerd, alleen gewogen en vervolgens altijd vrijgesproken (als enige plek in Europa), worden alle Nederlandse slachtoffers herdacht. De herdenking is, op alle niveaus, een poging tot heling van het collectieve en intergenerationele trauma van heksenvervolging, zodat het heden en de toekomst er niet langer mee worden belast. Het wil de weg vrijmaken om alles wat door de heksenvervolgingen is onderdrukt, verdacht gemaakt en afgestraft te laten terugstromen in de wereld van nu, die dat zo hard nodig heeft. Het wil bijdragen aan eerbied voor en kennis van de natuur en de terugkeer van wat vaak wordt gezien als ‘vrouwelijke’ waarden: het luisterende, zoekende, zachte, intuïtieve, kwetsbare element in mannen, vrouwen en alles ertussenin in onze samenleving. Het is tijd.
Meer lezen?
Op 1 juni verschijnt ‘Heksenmonument’ met bijdragen van onder andere Arthur Japin en Manon Uphoff. Een deel van de opbrengst gaat naar de stichting. Een andere waardevolle leestip is ‘De wijsheid van de heks’ van Susan Smit, vol met oude kennis die lang verdacht is gemaakt en die we weer terugvinden.
Op nationaalheksenmonument.nl vind je bij ‘actie’ alle locaties en kun je je via een aanmeldingsformulier opgeven om deel te nemen. Ook kun je doneren voor een op te richten monument.
Mis nooit meer iets van Holistik!
Schrijf je in voor onze newsletter & never miss a single story.Ja, houd mij op de hoogte!
