Je smartphone is niet meer weg te denken uit ons dagelijks bestaan. Werken, ontspannen, daten, shoppen en contact te onderhouden: bij alles staat je smartphone aan de zijlijn. Maar wanneer verandert zo’n handige tool in een onzichtbare telefoonverslaving die schadelijk is voor je gezondheid? Psycholoog en bestsellerauteur Thijs Launspach gaat hierover in gesprek met Holistik’s Karlijn tijdens het webinar Dopamine-verslaving: wat afkicken van je telefoon je oplevert. In aanloop naar dit webinar op zondagavond 13 juli, zoomen we alvast in op een belangrijke vraag: wat doet te veel schermtijd eigenlijk met je lichaam en geest?
Telefoonverslaving: dit is de impact van teveel schermtijd op je gezondheid
Wanneer is je schermtijd ‘teveel’?
Er is geen universele regel voor gezonde schermtijd, maar zodra je merkt dat je tegen beter weten in blijft scrollen (terwijl je je telefoon juist weg wilde leggen), kan dat een signaal zijn van een telefoonverslaving. Andere alarmsignalen zijn bijvoorbeeld slecht slapen, concentratieproblemen of constant onrustig zijn. Ook wanneer je niet meer kunt genieten van offline momenten zonder je telefoon in de buurt, is dat een teken dat je schermtijd uit balans is geraakt. Volgens recent onderzoek besteden Nederlanders gemiddeld 3 tot 5 uur per dag aan en op hun smartphone. Bij jongeren ligt dat zelfs rond de 7 uur. Dat is heel veel voor een brein dat evolutionair gezien helemaal niet is ingesteld om continu prikkels te verwerken.
Top 3 gezondheidsklachten door teveel schermtijd
Dit zijn de meest gehoorde klachten die mogelijk samenhangen met te lang staren op je telefoon.
1. Slaapproblemen
Langdurige schermtijd, vooral in de avond, verstoort de aanmaak van melatonine. Dit hormoon maakt je slaperig, maar wordt geremd door het blauwe licht van je scherm. Daardoor verschuift je biologische klok en slaap je minder diep of moeilijker in.
2. Concentratieverlies en onrust
Elke notificatie activeert een klein beetje dopamine in je hersenen, een beloningsstofje dat je doet verlangen naar méér. Dit mechanisme houdt je gevangen in een cyclus van prikkels, waardoor je concentratieboog steeds korter wordt. Uiteindelijk voel je je onrustig, omdat je brein gewend raakt aan constante beloning.
3. Psychische klachten en stress
Te veel schermtijd kan leiden tot een verhoogde kans op stress en depressieve gevoelens. Op social media vergelijken we onszelf voortdurend met anderen, wat gevoelens van onzekerheid en twijfel kan versterken. Ook de druk om altijd bereikbaar te zijn werkt stressverhogend.
Neurobiologisch onderzoek heeft recent aangetoond dat bovenmatig smartphone-gebruik van invloed is op hersengebieden die belangrijk zijn voor zelfregulatie en impulscontrole. Gebieden zoals de prefrontale cortex raken door telefoonverslaving minder actief, waardoor het nóg lastiger wordt om met schermtijd te minderen. Dit kan een vicieuze cirkel creëren die lijkt op patronen bij middelenverslaving (Lin et al., 2022).
Wat doet dopamine bij telefoonverslaving?
Dopamine speelt een cruciale rol bij een telefoonverslaving. In de oertijd hielp dit stofje je om te overleven, bijvoorbeeld door je een fijn gevoel te geven bij het veroverend van potentieel voedsel of sociaal contact. Tegenwoordig zorgt dopamine ervoor dat je keer op keer je scherm ontgrendelt voor likes, berichtjes of nieuws. Dat geeft telkens een kleine dopamine shot, waardoor je hersenen snakken naar meer. Zo ontstaat een vicieuze cirkel: je wilt continu nieuwe prikkels, terwijl je lichaam ondertussen uitgeput raakt.
Je telefoon: vriend én vijand
Een smartphone kan enorm verrijkend zijn, maar net als bij suiker, alcohol of cafeïne geldt: te veel is schadelijk. Het probleem is dat je telefoon je de hele dag microbeloningen geeft, waardoor het moeilijk is om er afstand van te nemen. Veel mensen voelen dat hun schermtijd uit de hand loopt, maar weten niet goed hoe dit patroon te doorbreken. Daarnaast wijzen recente studies erop dat chronisch teveel schermtijd, het stresshormoon cortisol verhoogt. Op de lange termijn kan dat je immuunsysteem verzwakken waardoor je vatbaarder wordt voor laaggradige ontstekingen (Yildiz et al., 2023).
Doorbreek je telefoonverslaving!
Tijdens onze aankomende Holistik-Live sessie op zondagavond 13 juli, leert psycholoog Thijs Launspach je tussen 19.00 en 20.30 uur hoe je een gezondere relatie opbouwt met je smartphone. Hij combineert wetenschappelijke inzichten met toegankelijke voorbeelden, zodat je na het webinar niet alleen begrijpt wat telefoonverslaving is, maar vooral hoe je er grip op krijgt. Benieuwd hoe jij je telefoongebruik gezonder kunt maken, zodat jouw mentale rust weer op nummer één staat? Meld je dan nu aan via deze link voor het webinar ‘Dopamine-verslaving: wat afkicken van je telefoon je oplevert’.
