Narcisme-expert en auteur Mjon van Oers begeleidt al jaren mensen die verstrikt zijn geraakt in narcistische relaties. Volgens haar is het loskomen ervan niet alleen een kwestie van wilskracht, maar vooral van inzicht in de psychologische patronen die je onbewust gevangen houden. Hieronder legt ze uit hoe deze dynamieken ontstaan en hoe je weer terugkeert naar de belangrijkste verbinding die je in dit leven aan te gaan hebt: de relatie met jezelf.
Narcisme: zo doorbreek je psychologische patronen die je gevangen houden in de relatie
Mjon: De impact van narcistische relaties is diepgaand en kan leiden tot langdurig verdriet, angst en verwarring. Niemand kiest er bewust voor om vast te zitten in een verslavende relatie, maar psychologische patronen spelen hierin een grote rol. Bewustwording is de eerste stap om eruit te kunnen stappen, en om de weg terug naar jezelf te vinden.
Ontkenning: een onbewuste overlevingsstrategie
Een van de meest voorkomende overlevingsstrategieën bij emotioneel misbruik is ontkenning. In dreigende situaties zoek je naar tekenen van hoop of verbetering. Wanneer de narcist een vleugje vriendelijkheid of redelijkheid toont (vaak uit eigenbelang) zie je dat al snel als iets positiefs. Zelfs gedragingen die in gezonde relaties normaal zijn, zoals het inwilligen van een verzoek, een cadeau geven of spijt betuigen, versterken in een ongezonde relatie de binding. Je gaat ze interpreteren als bewijs dat hij (of zij) “nog niet zo slecht” is. Dit psychische mechanisme zorgt ervoor dat je de bewijzen van misbruik verzacht of negeert. De relatie lijkt daardoor veiliger dan ze is, maar dat is een illusie.
Disfunctionele aanpassingen in een ongezonde relatie
Gevaarlijk gedrag hoeft niet fysiek te zijn. Veel mensen denken dat zolang er geen fysiek geweld is, het wel meevalt, maar ook psychisch of verbaal geweld kan je realiteit vervormen. Je gaat je aanpassen om te overleven, wat je steeds verder verwijdert van je ware zelf. De combinatie van deze psychologische factoren verklaart waarom het zo moeilijk is om een narcistische relatie te verlaten. Wie hard werkt aan iets wat niet werkt, raakt uitgeput; fysiek, mentaal en emotioneel. Dit kan leiden tot burn-out, depressie, of zelfs lichamelijke klachten. Het is een signaal dat de relatie niet goed voor je is. Sommige mensen ontwikkelen zelfs zelfbeschadigend gedrag of grijpen naar middelen als alcohol, eten of drugs om de pijn te verdoven. Dat maakt het nog moeilijker om terug te keren naar zowel een fysiek als mentale gezonde levensstijl.
Het begint bij zelfrespect
Onthoud: jouw gedrag heeft het misbruik niet veroorzaakt. De narcist is volledig verantwoordelijk voor zijn of haar daden. Zodra je jezelf respecteert, is vertrekken de enige gezonde keuze. Een narcist verbreekt een relatie zelden zelf; tenzij er niets meer te halen valt. De keuze om te blijven of te vertrekken is dus aan jou. Al voelt het moeilijk, deze stap zal uiteindelijk je welzijn, vrijheid en geluk ten goede komen. Probeer je niet verlamd te voelen door twijfel. Er zijn vaak veel redenen die je in een ongezonde relatie houden, maar diep vanbinnen weet je wanneer het genoeg is. Een plan maken en de juiste hulp zoeken kan je helpen om veilig afstand te nemen.
Kleine stappen richting vrijheid
- Onderneem actie. Of je nu blijft of vertrekt, maak een plan voor je toekomst. Een concreet plan geeft houvast.
- Praat met iemand. Zoek steun bij vrienden, familie of een professionele coach. Hulp vragen is geen zwakte, maar een teken van kracht.
- Zoek lotgenoten. Online communities of groepen met ervaringsdeskundigen kunnen je steunen en helpen volhouden. Je bent niet alleen, velen gingen je voor.
Voorbij het narcisme: het pad naar jezelf
Blijf trouw aan jezelf en vertrouw op je innerlijke kracht om de juiste beslissingen te nemen. Je verdient een leven vol liefde en respect. Het is nooit te laat om opnieuw te beginnen en een pad te kiezen dat in lijn ligt met wie jij werkelijk bent. Door stap voor stap te handelen, kun de controle over je leven terugkrijgen.
Webinar: Voorbij het Narcisme
Wil je meer leren over hoe je een narcistische relatie kunt verlaten en jezelf kunt beschermen tegen emotioneel misbruik? Schrijf je dan in voor het webinar “Voorbij het Narcisme” op zondag 2 november 2025, met Mjon van Oers.
