Emotioneel afwezige moeder: dit zijn de gevolgen voor je volwassen leven

Voor veel mensen is de relatie met hun moeder een bron van liefde, maar voor anderen kan deze ook ingewikkeld of pijnlijk zijn. Zeker in de allereerste levensfase (in de buik, rond de geboorte en in de eerste maanden erna) heeft de manier waarop de moeder aanwezig is een enorme invloed, zelfs tot aan het volwassen leven van het kind. Wanneer die aanwezigheid ontbreekt, fysiek of innerlijk, kan dat diepe sporen nalaten. Lees je mee?

Emotioneel afwezige moeder: dit zijn de gevolgen voor je volwassen leven

Voor een baby is de moeder de hele wereld. Wanneer zij fysiek of emotioneel niet volledig beschikbaar is, ervaart het kind dit als een fundamentele onveiligheid. Dat kan gebeuren doordat de moeder zelf worstelt met pijn of overbelasting, maar ook door omstandigheden zoals een couveuseperiode vlak na de geboorte. Het kindje zoekt mama, maar vindt haar niet of voelt dat ze innerlijk ‘verdwijnt’. Zo’n ervaring kan ertoe leiden dat het kind zich terugtrekt om zichzelf te beschermen. De beweging naar buiten, naar verbinding, verandert in een beweging naar binnen en afsluiten. Als overlevingsstrategie was dat ooit noodzakelijk. Maar later in volwassen relaties wordt juist die oude angst om verlaten te worden vaak opnieuw getriggerd.

Biologische en neurologische kant

Wetenschappelijk onderzoek laat zien dat vroege hechtingservaringen niet alleen onze psyche, maar ook ons lichaam vormen. Stressvolle situaties zoals vroege scheiding van de moeder kunnen je stress­regulatiesysteem beïnvloeden, waardoor je later gevoeliger wordt voor angst of stemmingsproblemen. Ook wanneer een moeder fysiek aanwezig is maar emotioneel onvoldoende beschikbaar, spreken onderzoekers van ‘psychologische afwezigheid’. Studies tonen dat dit net zo goed doorwerkt in de sociale en emotionele ontwikkeling van een kind. Hechting gaat dus verder dan nabijheid alleen, het draait om de kwaliteit van de emotionele verbinding.

Hoe werkt dit door in je volwassen leven?

Wanneer je als kind hebt ervaren dat de ander er niet echt voor je was, kan dit leiden tot:

• moeite met diepgaand contact in relaties of vriendschappen
• de neiging verbinding te saboteren uit angst opnieuw verlaten te worden
• een overtuiging dat anderen je vroeg of laat in de steek zullen laten
• gevoelens van leegte of onveiligheid, zelfs in veilige situaties

Kinderen die wél veilig gehecht zijn, kunnen terugvallen op de geborgenheid van hun ouders. Voor onveilig gehechte kinderen is dat fundament minder stevig, waardoor oude pijn sneller op anderen wordt geprojecteerd.

Van overleven naar herstel

Het feit dat je als volwassene kunt functioneren, betekent niet dat de eerste pijn verdwenen is. Misschien merk je dat je overlevingsmechanismen – afstand nemen, (intieme)relaties vermijden of controle houden – niet langer helpend zijn. Angst voor echt contact met jezelf of anderen kan een signaal zijn dat het tijd is om de schijnwerper naar binnen te richten. Gelukkig kan werk met familieopstellingen, je lichaam of het lezen van verdiepende literatuur om meer bewustzijn te verkrijgen je helpen om oude patronen naar het licht te brengen. Dit vraagt tijd en ook moed. Uiteindelijk gaat het om het herstellen van de verbinding met jezelf, door het stap voor stap herstructureren van gedrags- en gedachtepatronen. Daar ligt uiteindelijk de sleutel tot meer vrijheid, veerkracht en vertrouwen in relaties met anderen.

Webinar met Elmer Hendrix – 19 oktober

Wil je hier beter inzicht in krijgen? Tijdens het webinar Familieopstellingen ontrafeld deelt deskundige Elmer Hendrix zijn belangrijkste inzichten uit 25 jaar en duizenden opstellingen. Met zijn nuchtere en toegankelijke stijl laat hij zien hoe hechtingspijn en familiedynamieken doorwerken, en welke stappen jij kunt zetten om los te komen van herhalende patronen.

📅 Datum: Zondag 19 oktober 2025
🕖 Tijd: 19.00 – 20.30

Auteur: Sarah Teunissen