Wat betekent het om écht volwassen te zijn? Volgens familieopsteller en trainer Elmer Hendrix is er een groot verschil tussen lichamelijk volwassen worden en emotioneel volwassen zijn. In zijn boek Volwassen worden voor volwassenen legt hij uit waarom veel gedrag dat we normaal of zelfs positief vinden, zoals loyaliteit, jezelf wegcijferen of erkenning zoeken, juist tekenen kunnen zijn van een nog niet volwassen bewustzijn.
Elmer Hendrix: waarom 90% van de mensen (nog) niet emotioneel volwassen is
Op 19 oktober 2025 gaat Elmer met Holistik’s Karlijn Visser in gesprek. Hij zal dan dieper ingaan op de inzichten uit zijn boek en zijn 25 jaar ervaring met systemisch werk en familieopstellingen. In dit interview geeft hij alvast een inkijkje.
Wat versta jij onder volwassenheid?
“Voor mij is volwassenheid het vermogen tot zelfreflectie en kritisch zelfonderzoek. Maar ook: het handelen naar wat je bij jezelf ontdekt. Veel mensen reageren nog onbewust vanuit oude kindpijn of trauma’s. Mijn schatting is dat zeker 90% van de mensen in meer of mindere mate emotioneel onvolwassen is.”
Waarom worden we niet vanzelf volwassen?
“Dat heeft vaak te maken met het voorbeeld dat je krijgt. Ouders dragen hun eigen pijn en onvolwassenheid met zich mee en geven dat door. Als kind kijk je af bij je ouders, leraren en andere volwassenen. Zijn zij emotioneel niet rijp, dan mis je belangrijke voorbeelden. Gelukkig zijn mensen flexibel. Zodra er meer bewustzijn komt, vaak door pijn of problemen in het leven, ontstaat de wens om jezelf te onderzoeken en te groeien.”
Hoe ziet dat groeiproces eruit?
“Het vraagt tijd en moed. Je moet bereid zijn je patronen en pijnpunten aan te kijken. Vaak gaat het om zogenoemd druppeltrauma: langzaam ingesleten conditioneringen die heel hardnekkig zijn. Juist daar ligt ook de sleutel tot innerlijke volwassenheid. Zelfonderzoek, therapie, familieopstellingen of andere vormen van bewustwordingswerk kunnen je helpen. Een quick fix bestaat niet. Het is een proces van jaren, misschien wel een leven lang. Maar hoe meer je die weg gaat, hoe lichter en speelser je leven wordt.”
Wat is het verschil tussen primair en secundair reageren?
“Als iemand je echt aanvalt en je reageert boos, dan is dat functionele primaire boosheid. Maar vaak reageren mensen heel heftig zonder dat er sprake is van een aanval. Dan speelt er een secundaire emotie: een reactie die bedoeld is om dieper liggende pijn niet te hoeven voelen. In mijn werk breng ik mensen steeds terug naar hun lichaam. Daar zit de echte emotie, niet in het hoofd of in het verhaal dat je jezelf vertelt. Als je die primaire emotie durft te voelen, kan er heling plaatsvinden en ontstaat er ruimte voor meer vrijheid.”
Kun je voorbeelden geven van ‘onvolwassen’ en ‘volwassen’ emoties en gedrag?
“Onvolwassen emoties zijn vaak secundair en ontstaan uit oude pijn die we niet onder ogen willen komen. Denk aan jaloezie, oordelen, drama maken, verwijten, de behoefte aan erkenning of het vasthouden aan slachtofferschap. Ook eigenschappen die in onze maatschappij vaak als positief gezien worden (zoals jezelf wegcijferen, overmatige loyaliteit of krampachtig vasthouden aan moraal) zijn volgens mij tekenen van een nog niet volwassen bewustzijn. Ze komen voort uit angst en conditionering, niet uit innerlijke vrijheid. Volwassen emoties en gedrag zien er heel anders uit. Dan reageer je primair en passend op wat er is, zonder er een verhaal van te maken. Die functionele boosheid bijvoorbeeld: je wordt aangevallen, je stelt een grens, en daarna is de boosheid ook weer weg. Volwassenheid betekent dat je je angsten, vastgeroeste patronen en bevroren emoties onder ogen durft te komen.”
Hoe weet je dat je emotioneel volwassen wordt?
“Je laat je niet langer meeslepen door drama of door de onvolwassenheid van anderen. Je stelt gezonde grenzen en merkt dat je relaties vrijer en speelser worden. Emotionele volwassenheid betekent niet dat je geen pijn of verdriet meer hebt, maar wel dat je daar op een volwassen manier mee om kunt gaan. Het resultaat is meer lichtheid, vreugde en levendigheid. Je ego hoeft niet vernietigd te worden, maar bevrijd van de belastende patronen die jou gevangen houden.”
En wat is de rol van ouders in dit proces?
“Alles begint bij het voorbeeld dat ouders geven. Als zij emotioneel volwassen zijn, kunnen kinderen vrijer opgroeien en hoeven ze minder kindpijn met zich mee te dragen. Maar dat is lang niet altijd zo. Veel ouders hebben hun eigen pijnstukken die niet verwerkt zijn. Dat werkt transgenerationeel door. Het goede nieuws is dat alles wat je in jezelf oplost, ook een positief effect heeft op je kinderen. Bewustzijnsontwikkeling stopt nooit bij jezelf, het werkt door in het hele familiesysteem.”
Hoe ga je om met onvolwassenheid in je omgeving, bijvoorbeeld op het werk?
“Dat kan ingewikkeld zijn. Aan de ene kant kun je het zien als een leeromgeving: hoe ga je met zulke situaties om zonder jezelf te verliezen? Aan de andere kant kan het zijn dat de omgeving zo onvolwassen is dat je er niet kunt blijven. Wanneer je groeit, ga je steeds minder toestaan dat anderen jouw leven inperken. Dat klinkt misschien radicaal, maar het is eigenlijk een logisch gevolg van innerlijke volwassenheid: je staat niet meer toe dat anderen je meeslepen in drama of manipulatie.”
Is het proces ooit afgerond?
“Nee, het is geen traject met een eindpunt. Je blijft thema’s tegenkomen, maar het verschil is dat je er niet meer door wordt meegesleurd. Vroeger kon ik overweldigd raken door oude pijn, nu kan ik die emoties voelen zonder erin te verdrinken. Dat is volwassen worden: je blijft leren, maar de patronen hebben je niet meer in hun greep. Het geeft ruimte voor speelsheid en vreugde. Het drama valt weg en er blijft meer echtheid over.”
