Er zijn van die plekken in je lichaam waar spanning zich onbewust vastzet. Je schouders. Je onderrug. Je kaken. Maar er is één plek die vaak over het hoofd wordt gezien, terwijl hij een centrale rol speelt in hoe je je voelt, hoe je ademt en hoe je spanning vasthoudt of juist loslaat: het diafragma. Deze grote ademhalingsspier wordt ook wel middenrif genoemd. Lichaamsgerichte therapeuten zien het als een energetische poort. Het diafragma is namelijk een plek waar trauma zich kan ophopen én heling kan beginnen. Hoe dat precies ziet lees je hier.
Diafragma: je middenrif als container voor onverwerkt trauma
Het diafragma wordt ook wel middenrif genoemd. Het is een parachutevormige spier die bij elke inademing naar beneden trekt om ruimte te maken voor je longen. Bij het uitademen ontspant het zich weer. Zo verplaatst het zich duizenden keren per dag, zonder dat je er erg in hebt. Maar het diafragma is meer dan een mechanische ademhalingsspier. Je middenrif is verbonden met de nervus vagus, de belangrijkste zenuw in je parasympathisch zenuwstelsel. Daarnaast staat het diafragma in contact met omliggende organen zoals je lever, maag en darmen. Fysiek én energetisch vormt je middenrif een kruispunt tussen boven en beneden, denken en voelen en tussen controle en overgave.
Wat heeft trauma met het diafragma te maken?
Wanneer je iets traumatisch of overweldigends meemaakt – of dat nu een eenmalige gebeurtenis is of een chronisch patroon uit je jeugd – reageert je lichaam instinctief met een reflex: vechten, vluchten of bevriezen. Die reactie is niet alleen psychologisch, maar óók fysiek. Je adem stokt, je spieren spannen zich aan, en je middenrif verstrakt. Als die spanning niet ontladen wordt, nestelt ze zich in het lichaam. Je leert onbewust om je adem in te houden, oppervlakkig te ademen of de beweging van je buik te beperken. En daarmee wordt het diafragma een soort ‘container’ van onverwerkt trauma.
Bessel van der Kolk
In zijn boek Traumasporen zegt psychiater Bessel van der Kolk er het volgende over: “Trauma is not just an event that took place in the past. It is also the imprint left by that experience on the mind, brain, and body.” Trauma leeft met andere woorden als een ‘imprint’ voort in je fysieke systeem. En het diafragma is één van de plekken in je lijf waar het zich nestelt.
Signalen van een geblokkeerd diafragma
Een gespannen of ‘vergrendeld’ middenrif kan zich op allerlei manieren uiten. Denk aan:
-
Moeite met diep ademhalen
-
Een drukkend gevoel op de borst of maag
-
Onverklaarbare vermoeidheid of onrust
-
Spanning in de flanken of onderrug
-
Gevoel van emotionele afvlakking of benauwdheid
-
Regelmatig ‘de adem inhouden’ in stressvolle situaties
In deze staat functioneert het lichaam in een soort semi-permanente overlevingsmodus. Je bent misschien niet constant in paniek, maar ook nooit écht ontspannen. Gelukkig zijn er manieren om spanningen te ontladen. Je adem speelt daarbij een sleutelrol.
Je adem als ingang tot herstel
De adem is een directe toegangspoort tot je autonome zenuwstelsel. Het is daarmee ook de sleutel tot spanningen en trauma’s die zich in je lichaam hebben vastgezet. Door bewust te ademen (langzaam, diep en richting je buik) geef je een signaal af dat het veilig is. Je lichaam hoeft niet langer in de overlevingsstand te blijven. Je adem kalmeert niet alleen je zenuwstelsel, maar maakt ook je diafragma weer soepel en beweeglijk. En juist daar, in die diepe laag van je lijf, begint de weg naar herstel.
Het diafragma als startpunt
Niet voor niets gebruiken veel ademtechnieken het diafragma als vertrekpunt. In methodes zoals Transformational Breath, Buteyko of pranayama uit de yogatraditie staat niet het controleren van de adem centraal, maar het creëren van ruimte. Ook in lichaamsgerichte therapieën zoals Somatic Experiencing (Peter Levine) of Trauma Releasing Exercises (TRE) speelt het diafragma een sleutelrol. Ze richten zich op het ontladen van spanning die zich daar en in omliggende structuren zoals de psoas heeft opgeslagen. Door aandacht te schenken aan je ademhaling en de beweging van je middenrif, open je letterlijk en figuurlijk ruimte van binnenuit. Je hoeft het niet allemaal met je hoofd te begrijpen of op te lossen. Soms is één bewuste ademhaling al genoeg om weer contact te maken met jezelf.
Energetische poort
Het diafragma is geen abstract onderdeel van je anatomie, maar een voelbare plek waar heling mag beginnen. Zie het als een energetische poort die zich opent zodra je stopt met vechten tegen wat je voelt, en in plaats daarvan leert meebewegen met wat er is. Niet forceren, maar volgen. Adem voor adem. Zo krijgt zachtheid weer een plek in je lijf. En daarmee ook in je leven.
