Ademhaling wordt in de yogafilosofie gezien als een levenskracht die het fysieke lichaam verbindt met de subtielere lagen van ons bestaan. Het Sanskriet-woord prāṇāyāma betekent dan ook ‘uitbreiding van levensenergie’ (prāṇa = levensenergie, āyāma = uitbreiding of controle). Daarmee is de adem niet alleen een biologische proces, maar ook een brug naar het verruimen van je bewustzijn.
Waarom adem zo’n belangrijk onderdeel is binnen yoga
In vrijwel elke yogales hoor je de docent zeggen: blijf bij je adem. Dat is niet toevallig. Ademhaling vormt de basis van concentratie, ontspanning en lichaamsbewustzijn. Door bewust te ademen, breng je het zenuwstelsel tot rust, daalt de hartslag en kun je spanning loslaten. Daarnaast helpt de adem om beweging en aandacht met elkaar te verbinden. In dynamische vormen van yoga bepaalt de adem het tempo van de houdingen; in meer ontspannen vormen ondersteunt ze de overgave. Uiteindelijk is ademhaling de rode draad die de fysieke oefeningen (āsana) verbindt met de mentale beoefening van meditatie.
Adem als fysieke brug
Aan de oppervlakte lijkt ademhaling een puur lichamelijk proces: lucht die de longen in- en uitstroomt, zuurstof die cellen voedt, het hart dat het ritme volgt. Maar de oude yogi’s ontdekten dat de manier waarop je ademt direct invloed heeft op hoe je voelt, denkt en beweegt. Een oppervlakkige, snelle adem activeert het sympathische zenuwstelsel – het deel dat het lichaam in paraatheid brengt. Een langzame, diepe adem stimuleert juist het parasympatische zenuwstelsel – dat zorgt voor herstel en ontspanning. De adem is dus de verbindende factor tussen fysiologie en geestestoestand.
Adem als energetische brug
In de yogafilosofie bestaat de mens niet alleen uit een fysiek lichaam, maar ook uit meerdere lagen (kosha’s). De tweede laag, de prāṇamaya kosha, wordt gevormd door levensenergie (prāṇa). Deze energie stroomt via subtiele kanalen (nāḍī’s) door het lichaam en beïnvloedt alles; van spierspanning tot stemming. Wanneer je met aandacht ademt, beïnvloed je deze energiestroom. De adem wordt zo een praktisch instrument om meer balans en vitaliteit te creëren: elke bewuste ademhaling ondersteunt zowel het lichaam als je energieniveau.
Ida en Pingala: twee stromen van energie
Binnen dit energetische systeem spelen twee hoofdnāḍī’s een centrale rol: Ida en Pingala. Ida loopt langs de linkerkant van de wervelkolom en symboliseert de maanenergie (verkoelend, ontvankelijk en kalmerend). Pingala stroomt rechts en staat voor zonnekracht (verwarmend, actief en vitaal). Wanneer de ademhaling in balans is, stromen Ida en Pingala in harmonie. Dat evenwicht tussen maan en zon, rust en actie, inspanning en ontspanning, zorgt voor helderheid in het hoofd en ruimte in het lichaam. Volgens de yogafilosofie ontstaat er op dat moment coherentie tussen het fysieke en het energetische; een staat van innerlijke verbinding en balans.
Adem en levensduur
In oude yogateksten wordt beschreven dat ieder mens wordt geboren met een vast aantal ademhalingen. Wie snel en oppervlakkig ademt, verbruikt die voorraad sneller; wie rustig en bewust ademt, verlengt de levensstroom. Het is geen wetenschappelijk feit, maar een symbolische manier om te zeggen: wie bewust ademt, leeft met aandacht. En wie met aandacht leeft, ervaart meer rust en helderheid.
Zo versterk je de werking van je adem
- Observeer je adem. Merk op hoe je ademt: oppervlakkig of diep, gehaast of rustig. Bewustwording is de eerste stap.
- Vertraag het ritme. Adem iets dieper in en langer uit. Dat helpt om spanning te verminderen en energie vrijer te laten stromen.
- Breng aandacht in het lichaam. Voel waar je adem naartoe beweegt – in je buik, borst of schouders – en laat de ruimte groter worden.
- Gebruik adempauzes bewust. Tussen in- en uitademing ligt een kort moment van stilte. Dat moment helpt je zenuwstelsel resetten.
- Adem zo door je dag heen. Gebruik een rustige adem als anker bij stress, voor het slapen of onderweg.
Waarom dit nu belangrijk is
In onze moderne wereld met de aandacht op het mentale, ademen we vaak te snel en te hoog. We leven hoog vanuit het hoofd en vergeten dat de adem ons kan terug naar beneden kan brengen, naar het lichaam. Yoga leert dat wie met aandacht ademt, de natuurlijke balans tussen actie en rust, denken en voelen, materie en energie herstelt.
Epiphora methode oefenen
Wil je concreet ervaren hoe je jouw lichaam en de subtielere energiestromen met elkaar verbindt door middel van je adem? Op zondag 26 oktober 2025 van 19.00–20.30 uur organiseren we met Nathalie Kamp (acupuncturist & ademcoach) het webinar “Ontgrendel je nek: doorbreek de blokkade tussen hoofd en lijf met de Epiphora-methode”, waarin je leert hoe spanning in je nek de verbinding verstoort én hoe ademhaling en doorstroming je herstel versnellen. Ben je erbij?
