Als trouwe Holistik-lezer kunnen de artikelen van familiesystemen expert Els van Steijn je bijna niet zijn ontgaan. Vanaf dag één dat we krachten zijn gaan bundelen met deze bijzonder wijze en krachtige vrouw, hebben we gezien hoe Els de levens van velen van ons heeft aangeraakt. Nu is het moment aangebroken dat ze haar tweede boek in de wereld zet; De fontein, maak wijze keuzes. Centraal daarin staat de vraag hoe jij je bewustzijn kunt verruimen en voorkomt dat je belemmerende patronen blijft herhalen. De missie van Els? Een bijdrage leveren aan het creëren van systemisch ‘schonere generaties’. Prachtig! Wij gingen met haar in gesprek over haar nieuwe boek.
Familiesystemen-expert Els van Steijn komt met nieuw boek ‘De fontein, maak wijze keuzes’
Lieve Els, waarom dit nieuwe boek?
Els: ‘Een overweldigend aantal lezers van mijn eerste boek ‘De fontein, vind je plek’ liet mij weten dat de metafoor van de fontein een positief effect op hen heeft gehad, en zelfs nog dagelijks gunstig doorwerkt. Vaak kun je na zogenaamde ‘systemische interventies’ niet meer door je ‘oude’ bril kijken naar de betreffende situatie. Er is sprake van een nieuwe ruimte, waarin iets anders kan ontstaan dan het herhalende patroon. Een voorbeeld hiervan is iemand die ziet dat hij onbewust trouw is aan zijn vader die failliet is gegaan, waardoor het niet lukt om zelf succesvol te worden. De inzichten en wetmatigheden die ik in de loop van de tijd heb waargenomen in familie-, organisatie- en maatschappelijke opstellingen, wil ik graag naar buiten brengen. Zodat steeds meer mensen er hun voordeel mee kunnen doen. Zo is ‘De fontein, maak wijze keuzes‘ ontstaan.’
In hoeverre verschilt De fontein, maak wijze keuzes van je eerste boek, De fontein, vind je plek?
Els: ‘In mijn eerste boek ‘De fontein, vind je plek’ leg ik het concept van ‘de fontein’ uit. De fontein als metafoor helpt je om je eigen plek stevig in te nemen in je familiesysteem en de ander zijn of haar plek te gunnen. Het boek biedt je handvatten en inzichten waarmee je zelf aan de slag kunt gaan, zodat je stevig en met je eigenheid je plek kunt innemen in het dagelijkse leven. In dit boek ‘De fontein, maak wijze keuzes’ wordt verder ingegaan op hoe de fontein toepasbaar is op veel verschillende thema’s in het leven. Zoals je relaties, je gezondheid, je werk en de maatschappij. Dat levert hopelijk nieuwe inzichten op.
Verruimd bewustzijn
Hetgeen wordt beschreven in dit tweede boek, is ook niet altijd meer alleen te projecteren op jezelf. Een vergroting van je bewustzijn is noodzakelijk om buiten je bekende kaders te kunnen kijken. Begrippen als waarneming, je ego en het ‘universele geweten’ worden toegelicht. Dit boek zal inzicht geven in een breder perspectief, maar ook handvatten bieden om jouw eigen vraagstukken aan te kijken. Zo kun je wijze keuzes maken en het jezelf goed laten gaan.’
Wanneer is iets volgens jou een ‘wijze keuze’?
Els: ‘Wat wijs is, bepaal jij zelf. Dit boek nodigt je simpelweg uit om je keuzes mede te maken met behulp van de fontein. Je bent veel meer verbonden met je familiesysteem en andere systemen, zoals organisaties of de maatschappij, dan je je vaak bewust bent. In dit boek beschrijf ik dynamieken die voortkomen vanuit wetmatigheden die in systemen heersen. Je maakt kennis met mogelijk te verwachten consequenties van een keuze. Zonder dat ik daarbij volledig wil en kan zijn, omdat elke gebeurtenis uniek is in zijn soort. Alleen jij weet wat uiteindelijk het beste voor je is. Mijn doel met dit boek is om je bewustzijn te verruimen, zodat je weloverwogen wijze keuzes kunt maken. Het is jouw leven en jij blijft te allen tijde verantwoordelijk voor je gedrag en beslissingen met bijbehorende gevolgen. Hopelijk kun je je lot aankijken. Het geeft een mens waardigheid als hij zijn lot draagt.’
Heb je advies over hoe je een wijze keuze maakt?
Els: ‘Veel in het leven loopt anders dan gepland. Je daaraan overgeven is vaak de enige wijze keuze die je kunt maken. Het thema loslaten komt dan ook uitgebreid aan bod in dit boek. Soms heb je meer grip op je leven en kun je sturen richting een doel. Als je een keuze gaat maken, is het zinvol om bewust criteria te formuleren, waartegen je je verschillende opties afzet. Vraag jezelf af hoe jij een wijze keuze definieert. En voor advies over hoe je een wijze keuze maakt, raad ik je aan om dit boek te lezen en je te focussen op voor jouw relevante onderwerpen. De een heeft zorgen over zijn of haar gezondheid, de ander heeft te maken met een kind dat het zwaar heeft omdat het een label heeft. De een kan geen geschikte liefdespartner vinden, terwijl de ander moet leren om te de-escaleren omdat zaken altijd uit de hand lopen. Al dit soort onderwerpen komen aan de orde. Jij maakt vervolgens een wijze keuze waarmee je het jezelf goed kunt laten gaan.’
Wat is er voor nodig om je eigen plek stevig in te nemen en een ander zijn plek te gunnen?
Els: ‘Je neemt je plek stevig in en gunt de ander zijn of haar plek, als je een adequaat antwoord hebt gevonden op de vraag ‘wat is van mij en wat is van de ander?’. Vraag jezelf eerst af wat van de ander is. Dit gedrag laat je bij de ander en je laat het los, want je kunt niet dragen wat niet van jou is. Desgewenst kun je feedback geven en grenzen stellen. Niet vanuit een verwijtende sfeer en een kritische houding, maar vanuit feedback. Wat is van jouzelf? Maak duidelijk voor jezelf wat de gevolgen van het gedrag van de ander op jou zijn. Reflecteer, analyseer en kijk wat jij anders had kunnen doen in termen van concreet gedrag, zowel op verbaal en non-verbaal niveau. Welke triggers en gevoelige punten zijn er geraakt? Welke emotionele wonden voel je branden? Hoe ga je om met je schuldig voelen omdat je niet meer bereid bent om de behoeftigheid van de ander op te lossen? Of als je vindt dat je te weinig hebt ontvangen: hoe ga je je niet-bestaande aanspraak op ‘meer’ loslaten?
Emotionele verwerking
Op die manier verbinding maken met zogenaamde primaire emoties maakt je schoon van binnen, waardoor de verwerking écht plaatsvindt. De scherpe kantjes gaan van de situatie af. Hiermee kom je op jouw plek in de fontein. Dat is gunstig. Want de positieve patronen die voortkomen uit het op je plek staan in de familiefontein, herhalen zich in zowel privé als je professionele leven. Als je goed op jouw plek in de familiefontein staat, kan je erop vertrouwen dat veel waardevolle dingen zich zullen aandienen op het juiste moment. Je zal steeds meer vertrouwen op de toekomst.’
Is het systemisch veld (waarin de onzichtbare wetmatigheden zich laten zien) altijd aan je familie gekoppeld?
Els: ‘Patronen vanuit je familiesysteem herhalen zich in de rest van je leven. Maar er speelt meer. Jij bent ook onderdeel van een dorp of een stad, een vereniging, een organisatie en de maatschappij. Ook in dergelijke systemen zitten onzichtbare wetmatigheden die een effect hebben op jouw leven. Hoe dat mogelijk doorwerkt, komt ook aan de orde in ‘De fontein, maak wijze keuzes’. Iemand met een bepaalde dynamiek in het familiesysteem, zal vaker meegenomen worden in een grotere dynamiek van bijvoorbeeld een organisatie, die vaak naadloos aansluit bij het patroon in het familiesysteem. Maar het hoeft niet altijd om een systemische dynamiek te gaan. Een dynamiek kan ook voortkomen van uit trauma, conditionering en bijvoorbeeld de gevolgen van de plek waar je wieg heeft gestaan.’
Kun je iets vertellen over wat er momenteel in de maatschappij gebeurt vanuit systemisch oogpunt? Bijvoorbeeld over polarisatie en radicalisering. Laat de tendens in de maatschappij helder zien dat veel mensen niet op de goede plek in hun familiesysteem staan?
Els: ‘Het is onmogelijk om hier in een paar regels antwoord op te geven. Ik kan wel zeggen dat goed in de fontein staan, mensen aanzienlijk kan helpen om minder ego-gedreven te zijn. Met andere woorden: het kan ervoor zorgen dat je identiteit minder rigide is. Het hebben van een identiteit is handig, want daarmee kan je je plek in de maatschappij innemen. Het geeft je houvast, een doel in het leven en een gevoel van veiligheid. Maar om jouw identiteit vorm te geven, sluit je (bewust of onbewust) vaak mensen, groeperingen, zaken en dingen automatisch uit. Dit kan een open dialoog en respectvolle uitwisseling van standpunten in de weg gaan staan. Mag een ander zichzelf blijven en kunnen we nog in verschillen denken? In een discussie ben je dan niet meer nieuwsgierig, maar zoek je alleen naar bevestiging van jouw wereldbeeld. Dit kan zo ver gaan dat de ander een mening wordt opgelegd, of zelfs wordt onderdrukt.
De samenleving en kleine groepjes
Dit patroon zie je niet alleen terug bij individuen, maar ook bij organisaties, belangenverenigingen, politieke partijen en bij wereldleiders. Hierdoor valt de samenleving steeds meer uiteen in kleine groepen, die soms maar moeizaam met elkaar door één deur kunnen. De tolerantie en solidariteit nemen af door het vasthouden aan een identiteit, en standpunten verharden. Op grotere schaal zie je dit ook terug op het wereldtoneel. Denk aan de grote conflicthaarden in de wereld en in de geschiedenis. Hoe meer rigide je identiteit is, hoe groter de kans is op uitsluiting van anderen. Buitensluiten heeft altijd systemische consequenties, en daardoor blijven negatieve patronen zich herhalen. In mijn boek leg ik dit in herkenbare en begrijpelijke taal uit.’
Waarom komt je nieuwe boek juist in deze onrustige tijd goed van pas?
Els: ‘In de huidige tijdgeest is, in de westerse samenleving, de overtuiging dominant dat je als mens zelf kunt bepalen hoe je leeft. De daaruit voortvloeiende opvatting is dat als je niet succesvol bent, je dat slechts aan jezelf kunt wijten. Ik ben een hartstochtelijk verdediger van het nemen van je eigen verantwoordelijkheid, waarbij je zonder klagen de consequentie van een keuze aanvaardt. Maar ik ben óók van mening dat je door systemische invloeden in richtingen kan worden geduwd, zonder dat je je daar bewust van bent. Hoe vrij ben je dan in het nemen van je beslissingen? En ben je wel in staat om alle relevante consequenties voor een wijze keuze te overzien vanuit uitsluitend je ratio?
Het niet-weten
Door inzicht in de systemische wetmatigheden realiseerde ik me dat ik juist invloed heb, waar ik het niet dacht te hebben. Ik moest alleen leren hoe ik die systemische principes vóór me kon laten werken. En andersom: waar ik dacht dat ik zaken kon veranderen, bleek dat helemaal niet het geval te zijn. Bepaalde krachten zijn te groot voor mij als individu. Daar kan ik me dus alleen aan overgeven. Dit boek helpt je om het onderscheid te maken tussen waar je invloed op hebt en waarop niet en hoe je daar mee om kunt gaan. Zeker tijdens de coronacrisis word je uitgedaagd om het ‘niet-weten’ uit te houden, en kalm om te gaan met de toekomst die zich aandient en waar je vaak geen grip op hebt. Door dit boek zul je beter snappen hoe je je energie wijs kunt inzetten.’
Heb je nog een advies voor als je nu door zwaar weer gaat vanwege de coronacrisis?
Els: Blijf werken aan het vergroten van je bewustzijn. Maak ruimte, zodat waarheid en realiteit binnen kunnen komen. Je lichaam goed kunnen bewonen en primaire emoties kunnen voelen zijn daarbij vaak essentieel. Zo kun je zaken op emotioneel niveau verwerken, in plaats van uitsluitend op rationeel niveau. Door verruiming van je bewustzijn kun je steeds helderder waarnemen. Het effect is dat je beter in staat bent om milder of zelfs zonder oordeel te observeren. Je ziet dan eerder het grotere plaatje in plaats van deelaspecten. Je begrijpt ook beter wat de mogelijke oorzaken en consequenties zijn van de systemische wetmatigheden op de betreffende situatie.
Mistlagen
Realiseer je ook dat je vaak niet in staat bent om te beoordelen of iets goed of slecht voor iemand is. Dat kan alleen iemand zelf, en ook maar tot op zekere hoogte. Begin bij jezelf door een passend antwoord te vinden op jouw vraagstukken. Haal de mistlagen tussen je ego en wie je in essentie bent zo veel mogelijk weg. Dan word je steeds ‘wakkerder’ en kun je meer aanwezig zijn. Mensen willen dan graag bij je in de buurt zijn, en ook verhoog je je gunfactor. Wat de wereld nodig heeft zijn heldere en levendige mensen, want zij kunnen het bijna onmogelijke vaak toch voor elkaar krijgen. Hopelijk mensen zoals jij! Maak jij wijze keuzes?’ De fontein, maak wijze keuzes, Els van Steijn.
Roots Meditatiepakket & Dossier
Wijze lessen van o.a. Els van Steijn over de belangrijkste missie van je leven: het helen van (oude) pijn uit de familielijnBestel nu!
MEER LEZEN VAN ELS VAN STEIJN
1. Zo blijf je in je kracht staan als je ouders aftakelen
2. Waarom een gezonde relatie begin bij kunnen ontvangen
3. Waarom volwassen worden soms vraagt om slachtoffers maken
4. Zo maak je van kerst een helend samenzijn
5. Dit is de impact van familie op jouw hooggevoeligheid
6. Dit is hoe je een relatie goed afsluit
7. Wat jij niet draagt wordt niet doorgegeven
8. De impact van een onveilige jeugd op je vermogen tot hechten
9. Dit is hoe de relatie met je vader doorwerkt in de rest van je leven
10. Waarom je eigen grootsheid omarmen moeilijker is dan jezelf klein houden
11. Zo ontdek je jouw emotionele triggers
12. Dit is waarom je je 2 minuten écht verdrietig voelen helend werkt
13. Dit is wat jouw oordelen over een ander prijsgeven over jezelf
