Veel vrouwen proberen hun leven niet te laten beïnvloeden door de grillen van hun menstruatiecyclus. Daardoor ben je wellicht niet alert op momenten dat je dat wel zou moeten zijn. Van gynaecoloog Ginny Chamorro hoorden we namelijk dat stoornissen in de menstruatiecyclus tegenwoordig heel vaak voorkomen. Ze hebben altijd een boodschap voor je over je (geestelijke) gezondheid. Wij gingen met Ginny in gesprek over dit onderwerp.
Gynaecoloog: hieraan herken je een menstruatiecyclus
Ginny: ‘Stoornissen in de menstruatiecyclus komen heel vaak voor. Bij 20-25% van de echtparen met een onvervulde kinderwens wordt bijvoorbeeld anovulatie vastgesteld: het uitblijven van de eisprong (en dus de menstruatie). In de leeftijdscategorie van 40-49 jaar gaan per jaar 16 van de 1000 vrouwen naar de huisarts omdat ze last hebben van abnormaal hevig menstrueel bloedverlies. Deze klacht neemt vaak toe met de leeftijd. En van de vrouwen tussen de 25 en 34 jaar gaan 9 per 1000 vrouwen in een jaar naar de huisarts voor doorbraakbloedingen. Om maar niet te spreken van alle vrouwen die geen arts raadplegen (en dat zijn er veel).
Cyclusstoornissen in de perimenopauze
Wat ik even extra wil benadrukken is dat cyclusstoornissen in de perimenopauze (de periode voorafgaande aan de menopauze, dus vanaf 40 jaar) bijna eerder de regel dan de uitzondering zijn. Problemen kunnen variëren van hevig bloedverlies, met flinke stolsels, tot aan het niet meer herkennen van een cyclus. De overgang is een periode in het leven van de vrouw waarin er altijd een hormonale shift plaatsvindt, en er daarom vaak sprake is van een disbalans. Je kunt hier gelukkig vaak wel wat aan doen. Ik heb hier ondertussen veel vrouwen bij geholpen. Na een consult begrepen ze hun hormonale toestand beter en konden ze dan ook heel goed aan de slag gaan met de persoonlijk adviezen die ik ze gaf. Die adviezen zijn voor elke vrouw anders, de één haalt veel winst in de voeding en de ander toch in hormoonondersteuning bijvoorbeeld.’
Wat is een ‘normale’ menstruatiecyclus?
Ginny: ‘Eén cyclus loopt van de eerste dag van de menstruatie tot de volgende eerste dag van de menstruatie. Een normale menstruatiecyclus duurt 24 tot 38 dagen. Je cycli onderling mogen 2 tot 7 dagen in lengte verschillen. De duur van de bloeding duurt dan 4,5 tot 8 dagen. Het gemiddelde bloedverlies is zo’n 30 ml in totaal. Minder dan 5 ml of meer dan 80 ml is dan niet meer normaal. Een maandverband- of tamponwissel ’s nachts mag maar zelden voorkomen. Tenslotte mogen de eventuele stolsels die je verliest niet groter zijn dan 2,5 cm, en mag er geen bloedarmoede ontstaan. Je kunt je voorstellen dat er heel veel vrouwen zijn die hiervan afwijken. Belangrijk is trouwens wel om te weten dat dit over je eigen cyclus gaat, dus zonder hormoongebruik. Een regelmatige cyclus tijdens pilgebruik kan dus niet; je weet pas hoe jouw cyclus eruit ziet als je stopt met de pil.’
Wanneer trek je aan de bel bij een afwijkende cyclus?
Ginny: ‘Als gynaecoloog vind ik dat als je cyclus afwijkend is, dat in ieder geval een reden is om je huisarts of gynaecoloog te raadplegen. Helemaal als je er last van hebt. Het is toch een signaal van je lichaam en wie weet heeft het je wel wat te vertellen. Dit kan variëren van ‘je leven is te stressvol’ tot aan ‘je hebt een tumor in je buik’. Essentieel om dat antwoord te achterhalen, lijkt mij.’
Wat kan er aan de hand zijn als je helemaal niet meer menstrueert?
Ginny: ‘Als een regelmatig cyclus ineens onregelmatig wordt, kunnen daar diverse redenen aan ten grondslag liggen. Meestal komt het door een hormonale disbalans, die op zich weer verschillende oorzaken kan hebben. Als je helemaal niet meer menstrueert heet dat in dure woorden amenorroe. Dat gebeurt in de eerste plaats natuurlijk wanneer je zwanger bent geworden. In je eierstok ontwikkelt zich een ei in een eiblaasje; het blaasje springt en het eitje komt vrij. De rest van het eiblaasje blijft achter in de eierstok en gaat hormonen produceren, onder andere progesteron. Je brein begrijpt dat er niet opnieuw een eisprong plaats hoeft te vinden en dat menstrueren even niet handig is. Maar wat nou als je amenorroe krijgt terwijl je niet zwanger bent?
Stress en voeding
Dit kan je bijvoorbeeld vertellen dat je een te stressvol leven leidt. Als je veel stress hebt, dan wordt het stresshormoon cortisol aangemaakt en staat je lichaam in de overlevingsstand. Hierdoor worden heel veel dingen ‘onbelangrijk’. Een mooie huid en sterk haar bijvoorbeeld, en de voortplanting al helemaal. Als je menstruatie uitblijft door stress beschermt je lichaam je tegen een zwangerschap omdat die simpelweg veel te veel energie kost. Energie die op dat moment op gaat aan de stress.
Crashdieet
Je menstruatie kan ook uitblijven als je bijvoorbeeld veel te ongezond bent gaan eten de laatste tijd. Of dat je crashdieet eigenlijk helemaal niet zo gezond voor je is, terwijl je juist zo blij was dat de kilo’s eraf vlogen. Het zou ook zo kunnen zijn dat er wat aan de hand is met je schildklier. Ook veel ernstigere oorzaken kunnen aan amenorroe ten grondslag liggen: een vroegtijdige overgang op je 30e terwijl je nog een kinderwens hebt, bijvoorbeeld. Of een prolactinoom, een hormoonproducerend gezwel aan de hypofyse. Dit komt allemaal gelukkig niet vaak voor en ik wil niemand bang maken. Ik wil hiermee echter wel benadrukken dat het belangrijk is om amenorroe heel serieus te nemen en advies te vragen aan een arts.’
Wat zijn de oorzaken van een onregelmatige menstruatiecyclus?
Ginny: ‘Ook dit probleem kan verschillende oorzaken hebben, variërend van minder ernstig tot zeer ernstig. Toch spelen verschillende oorzaken ook vaak tegelijk een rol. Ik zal je een voorbeeld geven van een van mijn patiënten. Deze vrouw had een kinderwens maar haar menstruatiecyclus varieerde van 7 weken tot aan 3 maanden. Dit was dus de tijd die tussen haar menstruaties zat. Ze had ook meer acne dan vroeger, en veel meer haargroei op haar benen, kin en zelfs op haar borsten. Ik heb haar lichamelijk onderzocht, een echo gemaakt en hormoononderzoek ingezet. Het bleek dat ze PCOS had: polycysteus ovariumsyndroom. Dit betekende bij haar dat ze of helemaal geen eisprong had, of maar een paar keer per jaar in plaats van elke maand. Je kunt je voorstellen dat dat het voor haar knap lastig maakt om zomaar zwanger te worden.
Het belang van een gezonde leefstijl
Ik vroeg naar haar leefstijl. Het bleek dat zij de afgelopen maanden een paar kilo aangekomen was, sinds ze een nieuwe baan had. Ze werkt als advocaat bij een prestigieus kantoor, en maakte lange dagen met veel deadlines. Ze ging altijd met de auto naar haar werk en tijd voor de lunch was er nauwelijks; vaak gebeurde dat vluchtig of gecombineerd met een bespreking. Als ze dan vervolgens na een lange uitputtende dag in de auto zat en onderweg naar huis langs een tankstation kwam, kocht ze altijd wat te snacken. Thuis aangekomen plofte ze op de bank neer en nam ze een wijntje. Ze had eigenlijk geen zin meer om te koken en bestelde eten.
Meal preppen en relaxen
Ik legde haar uit dat het zeker mogelijk is om weer een regelmatige menstruatiecyclus te krijgen, ook als je PCOS hebt, en dat een paar kilo afvallen soms al kan helpen. Hierdoor raakte ze gemotiveerd. We namen haar dagen door en wisten al snel waar op korte termijn winst te halen was. Gezonde snacks zoals komkommer, tomaatjes en wortels liggen nu steevast in haar auto. In het weekend ging ze meal preppen voor de rest van de week en maakte ze heerlijke soep om mee te nemen naar haar werk. Dit werkte tegelijk ontspannend voor haar: twee vliegen in één klap. Je begrijpt dat er een happy ending aankomt: ze werd zwanger. De leefstijladviezen die ik haar gaf had ze ook bij andere hulpverleners kunnen krijgen, daarvoor hoef je niet per se naar een gynaecoloog. Toch is het voor haar belangrijk om te weten dat ze PCOS heeft en was het nodig om ernstigere oorzaken zoals baarmoederhalskanker uit te sluiten.’
Wat adviseer je als je (te)veel bloedt tijdens je menstruatie?
Ginny: ‘Dit is wederom een veelgehoorde klacht met verschillende oorzaken. Het kan liggen aan een hormonale disbalans, zoals bijvoorbeeld het afnemen van je progesteron na je 40e. Maar het kan ook zijn dat er iets in de baarmoeder zit dat er niet hoort. Laatst had ik een patiënt die elke menstruatie weer erg veel pijn had en veel bloedverlies. Ze lag dan 2-3 dagen op bed en kon niet werken. Verder had ze ondertussen ook bloedarmoede ontwikkeld. Met supplementen en het accepteren van de pijn was ze al een eind gekomen, maar toch ging ze stap voor stap achteruit. Ze kwam bij mij en wilde dat ik even meekeek, maar wilde eigenlijk geen medicatie of operatie.
Vleesboom
We zijn begonnen met een hysteroscopie; ofwel, kijken in de baarmoeder. Dit deed ik poliklinisch onder begeleiding van meditatiemuziek. Het was prachtig te zien hoe ontspannen ze hierbij was, en er helemaal geen narcose of ruggenprik bij van pas hoefde te komen. We kregen goed beeld van de binnenkant van haar baarmoeder en zagen daar dus ook de boosdoener: een grote vleesboom. Zij stapte over een enorme drempel en besloot toch de vleesboom operatief te laten verwijderen. Ik vond het mooi dat ze me dat vertrouwen gaf. De operatie verliep voorspoedig en ik heb haar daarna in korte tijd zulke grote sprongen zien maken in haar vitaliteit. Daar doe je het als gynaecoloog voor. Haar menstruatiecyclus kwam terug en ze kon zich weer focussen op de andere dingen in haar leven.’
Wat zijn samenvattend je 3 belangrijkste adviezen?
Ginny: ‘1. Informeer bij cyclusstoornissen altijd je huisarts of gynaecoloog om na te vragen of je klachten verder moeten worden onderzocht.
2. Één van de meest voorkomende oorzaken van cyclusstoornissen is een hormonale disbalans. Deze kan op haar beurt weer verschillende oorzaken hebben. Vaak ligt het aan iemands leefstijl. Het kan ook door hormonale anticonceptie komen bijvoorbeeld.
3. Als ernstige oorzaken zijn uitgesloten, ga dan zelf aan de slag met de vraag wat jouw lichaam je hier eigenlijk mee wil vertellen. We leven in een maatschappij waar het normaal is om signalen van je lijf te negeren: vooral als het om vrouwen en hormoongerelateerde klachten gaat. Luister naar je lichaam en doe wat je kunt om je hormonen gezond te houden.’
Leestip van de redactie: Claim je cyclus
Leer je innerlijke seizoenen kennen en ontdek hoeveel energie vrijkomt wanneer je in het ritme van je maandelijkse cyclus leeft.
MEER INFORMATIE
Meer lezen van Ginny Chamorro?
1. Gynaecoloog: zo bescherm je jouw gezondheid als vrouw in tijden van Corona
2. Gynaecoloog: dit is hoe bio-identieke hormonen je jong houden
3. Gynaecoloog legt uit: zo werkt Healthy Aging in de praktijk
